De Kerstman: door Nederlandse immigranten meegenomen naar Amerika
Hij reist in een arrenslee voortgetrokken door rendieren en bezorgt een zak met cadeautjes door de schoorsteen. Je ziet deze vrolijke oude man met een lange witte baard meteen voor je, als we het over de Kerstman hebben. Deze folkloristische persoon is in Amerika ontstaan, waar hij Santa Claus heet. Zijn naam is geïnspireerd op onze eigen Sinterklaas, die met de Nederlandse kolonisten mee naar Noord-Amerika kwam.
De oorsprong van de Amerikaanse Kerstman
Santa Claus is waarschijnlijk een mengvorm tussen Sinterklaas en de Britse Father Christmas, ook een gulle gever. Daarnaast heeft waarschijnlijk ook de traditie onder Duitse immigranten om geschenken met kerst te geven invloed gehad op de verhalen over de Kerstman. Uit oude Amerikaanse verhalen over Saint Nicholas blijkt dat Santa op de Noordpool woont en acht vliegende rendieren heeft die zijn slee trekken.
In de tijd van de kolonisten leek de Amerikaanse Kerstman nog veel op onze Sinterklaas en was hij een serieuze, slanke man. Zijn uiterlijk veranderde echter met de tijd. Zo zijn er tekeningen uit de negentiende eeuw van Santa met een baard, een sneeuwpak, een dikke buik en een pijp. In de jaren dertig van de vorige eeuw werd hij bovendien steeds bekender als de goeiige Santa met de rode wangen uit de Coca-Cola illustraties.
Van Noordse oppergod en bisschop van Myra tot de Kerstman
De Kerstman die door de lucht reist in een slee is duidelijk geïnspireerd op onze vertrouwde bisschop Nicolaas van Myra, die met zijn schimmel over de daken rijdt. Deze bisschop uit de vierde eeuw is op zijn beurt weer terug te voeren op Wodan, een oppergod uit de Noordse mythen. Deze god had een witte baard en een rode mantel en reisde op een achtbenig paard door de lucht. Ook de Kerstman droeg overigens altijd al een rood pak, voordat hij verscheen in de reclamecampagnes van Coca-Cola.
In Amerika wisselde de uitstraling van Santa Claus van boosaardig tot vriendelijk. Uiteindelijk maakte de tekenaar Haddon Sundblom van Coca-Cola hem tot een gezellige, vrolijke man. In Nederland hebben wij deze jolige, gezette Kerstman overgenomen, die vaak te vinden is in warenhuizen, samen zijn kerstbel en zak met cadeautjes. Veel landen hebben een eigen versie van de Kerstman. Neem bijvoorbeeld Grootvadertje Vorst in Rusland en de Griekse kallikantzaros, kabouters die met kerst je huis overhoop halen.
Verhalen en tradities rond de Kerstman
Diverse gemeenten in de wereld beweren de woonplaats van de Kerstman te zijn. In het Finse Rovaniemi is zelfs een kerstdorp gebouwd, waar je de Kerstman uiteraard kan ontmoeten. In de Amerikaanse staat Indiana ligt het dorpje Santa Claus, met straatnamen als Rudolph, vernoemd naar het bekende rendier met de rode neus. In Denemarken vertellen ouders hun kinderen echter dat de Kerstman op Groenland woont.
In Amerika is het een traditie om voor de Kerstman iets lekkers neer te zetten. Ook in Zweden doen ze dat, daar zetten ze op kerstavond een kom pap neer voor de Kerstkabouter. Dit is een figuurtje met een lange, witte baard en een rode puntmuts.
Elven die de kerstcadeaus bij je thuis bezorgen
De Amerikaanse Santa Claus hield zich aanvankelijk net als onze Sint-Nicolaas rond 5 december bezig met het geven van cadeautjes aan brave kinderen. Later kreeg hij deze rol in de dagen rond kerst. De Kerstman heeft niet alleen rendieren die kunnen vliegen, maar ook elven die hem helpen met zijn werk. Zij zijn het die de verlanglijstjes doorlezen, cadeaus inpakken en deze bij de kinderen afleveren.
De traditionele verhalen over elfjes als helpers zijn waarschijnlijk afkomstig uit Scandinavië en IJsland. Ben jij dol op Kerstmis, folklore en cadeautjes? Of je nu gelooft in elven, kabouters of de Kerstman, houd in ieder geval tijdens de kerstdagen je schoorsteen goed in de gaten!